تبدیل سرب به طلا، تحقق رویای کیمیاگران

تحقق رویای کیمیاگران؛ فیزیکدانان موفق به تبدیل سرب به طلا شدند (البته فقط برای یک میکروثانیه!)

آیا کیمیاگری به حقیقت پیوست؟ شاید نه آن‌طور که تصور می‌کردید، اما فیزیکدانان مرکز تحقیقاتی CERN در سوئیس واقعاً موفق شده‌اند اتم‌های سرب را به طلا تبدیل کنند — البته برای کسری از ثانیه و در شرایطی بسیار پرهزینه و پیچیده.

طلا از دل برخوردهای سربی

در قلب برخورددهنده بزرگ هادرونی (LHC) در نزدیکی ژنو، فیزیکدانان با شلیک یون‌های سرب در مسیرهایی با سرعت نزدیک به نور، موفق شده‌اند واکنشی را ایجاد کنند که طی آن، برخی از این یون‌ها با میدان‌های الکترومغناطیسی شدیدِ یکدیگر برخورد کرده و به‌جای برخورد مستقیم، یکدیگر را به‌صورت گذرا لمس می‌کنند. در این حالت، این میدان‌ها می‌توانند سه پروتون را از هسته اتم سرب جدا کرده و آن را به طلا تبدیل کنند.

تولید میلیاردها اتم طلا – اما نه بیشتر از چند تریلیونی گرم!

براساس مقاله‌ای که در تاریخ ۷ می ۲۰۲۵ در مجله‌ی Physical Review Journals منتشر شده، آزمایش ALICE در LHC موفق شده است بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸، بیش از ۸۶ میلیارد اتم طلا را طی این برخوردها تشخیص دهد. اما این عدد در دنیای واقعی معادل تنها ۲۹ تریلیونی گرم طلا است — بسیار کمتر از آن‌که ارزش استخراج داشته باشد!

این اتم‌های طلا فوق‌العاده ناپایدار هستند و در حدود یک میکروثانیه پس از تولید، یا با دیواره‌های دستگاه برخورد می‌کنند یا به ذرات دیگری تجزیه می‌شوند.

اولیانا دمیتریوا، عضو تیم ALICE در CERN می‌گوید: «این اولین تحلیل علمی است که به‌صورت سیستماتیک، نشانه‌های تولید طلا در برخورددهنده بزرگ هادرونی را ردیابی و تحلیل کرده است.»

فناوری شگفت‌انگیز، اما نه برای استخراج طلا

اگرچه شبیه یک شاهکار کیمیاگری به نظر می‌رسد، اما هدف از این آزمایش‌ها تولید طلا نیست. بلکه درک بهتر فرآیندهایی مانند تبدیل فوتون‌ها به تغییرات هسته‌ای است که می‌تواند در بهبود کیفیت و پایداری پرتوهای برخوردی در شتاب‌دهنده‌های آینده، از جمله LHC، نقش مهمی ایفا کند.

جیانگیونگ جیا، فیزیکدان دانشگاه استونی بروک در نیویورک می‌گوید: «شناخت این فرایندها برای کنترل کیفیت و پایداری پرتو در آزمایش‌های ذرات بنیادی، حیاتی است.»

پایان رویاهای طلا؟

در نهایت، اگرچه دانشمندان موفق شدند رویای دیرینه‌ی کیمیاگران را محقق کنند و سرب را به طلا تبدیل نمایند، اما این موفقیت تنها در سطحی علمی و موقتی تحقق یافته است. نه تنها طلا تولیدشده از نظر اقتصادی ارزش ندارد، بلکه پایداری لازم برای استفاده نیز ندارد.

سیف سرویس جدیدترین اخبار علمی، تکنولوژیکی و دستاوردهای فیزیک مدرن را با زبان ساده و تحلیلی پوشش می‌دهد. برای دریافت محتوای تخصصی بیشتر درباره فناوری‌های آینده و پژوهش‌های پیشرفته، ما را در وبلاگ دنبال کنید.